Οι ηλικιωμένοι/ες προσφέρουν πολλές εμπειρίες ζωής, σοφία και περιέργεια στο μαθησιακό περιβάλλον. Ωστόσο, μπορεί επίσης να αντιμετωπίζουν προκλήσεις που σχετίζονται με τη σωματική υγεία, τις αισθητηριακές αλλαγές και τον τεχνολογικό αλφαβητισμό. Οι εκπαιδευτές είναι υπεύθυνοι για τη δημιουργία εργαστηριακών υποστηρικτικών εμπειριών χωρίς αποκλεισμούς που να ενδυναμώνουν τα ηλικιωμένα άτομα προκειμένου να συνεχίσουν το μαθησιακό τους ταξίδι και να διατηρήσουν την ενεργό συμμετοχή τους στις ομάδες τους.

Αυτή η ενότητα θα εμβαθύνει σε βασικές αρχές όπως η προσβασιμότητα, η επικοινωνία, η δέσμευση στη συμμετοχή και η ευελιξία. Με την κατανόηση και την εφαρμογή αυτών των αρχών, οι συντονιστές των εργαστηρίων REMIND μπορούν να δημιουργήσουν δραστικές και εποικοδομητικές μαθησιακές εμπειρίες, που να βρίσκουν απήχηση στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Γενικές αρχές σχεδιασμού εργαστηρίων για ηλικιωμένους/ες

Όταν σχεδιάζετε εργαστήρια ειδικά προσαρμοσμένα για ηλικιωμένους/ες, είναι σημαντικό να λαμβάνετε υπόψη τα μοναδικά χαρακτηριστικά, τις ανάγκες και τις προτιμήσεις τους. Ακολουθούν ορισμένες αρχές που πρέπει να έχετε κατά νου:

Εξασφάλιση της προσβασιμότητας: Βεβαιωθείτε ότι ο χώρος διεξαγωγής του εργαστηρίου είναι εύκολα προσβάσιμος και προσιτός. Παραδείγματα αποτελούν η προσβασιμότητα στις τουαλέτες και η γειτνίαση με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Ο χώρος θα πρέπει να είναι καλά φωτισμένος και άνετος για τους/τις ηλικιωμένους/ες. Επίσης, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως η διάταξη των καθισμάτων. Για παράδειγμα, αντικαταστήστε τα μαξιλάρια στο πάτωμα, με άνετες, σταθερές καρέκλες.

Σεβαστείτε τις ατομικές διαφορές: Αναγνωρίστε και σεβαστείτε το διαφορετικό υπόβαθρο, τις εμπειρίες και τις ικανότητες των ηλικιωμένων συμμετεχόντων. Προσαρμόστε τη διδακτική σας προσέγγιση στα διαφορετικά μαθησιακά στυλ και προτιμήσεις. Σεβαστείτε την αυτονομία των εκπαιδευομένων σας και επιτρέψτε την αυτόνομη εξερεύνηση και λήψη αποφάσεων. Αργότερα, θα εξηγήσουμε τρόπους για να το κάνετε αυτό.

Προωθήστε τη σαφή επικοινωνία: Λάβετε υπόψη σας τις αισθητηριακές αλλαγές, όπως οι δυσκολίες στην ακοή ή την όραση, που μπορεί να προκύψουν με την ηλικία. Χρησιμοποιήστε σαφή και περιεκτική γλώσσα, αποφεύγοντας την αργκό ή τη σύνθετη ορολογία. Μιλήστε με μέτριο ρυθμό και ένταση και δώστε ευκαιρίες για διευκρινίσεις ή επαναλήψεις, αν χρειαστεί. Αυτές οι στρατηγικές θα υποστηρίξουν τα άτομα με διαταραχές μνήμης (π.χ. λόγω άνοιας ή Αλτσχάιμερ) ή διαταραχές ακοής. Χρησιμοποιήστε οπτικά βοηθήματα, μεγάλες γραμματοσειρές και συστήματα ενίσχυσης ήχου για να βελτιώσετε την προσβασιμότητα των ηλικιωμένων με αισθητηριακές δυσκολίες.

Ενθαρρύνετε την ενεργό συμμετοχή και ενασχόληση καθ’ όλη τη διάρκεια του εργαστηρίου: Ενσωματώστε διαδραστικές δραστηριότητες, συζητήσεις και πρακτικές ασκήσεις για την τόνωση του ενδιαφέροντος και της συμμετοχής. Διασφαλίστε ότι το περιεχόμενο του εργαστηρίου είναι σχετικό και πρακτικό για την καθημερινή ζωή των ηλικιωμένων. Επικεντρωθείτε σε ουσιαστικά και εφαρμόσιμα θέματα, όπως η υγεία, η κοινότητα, η μοναξιά, οι τεχνολογικές δεξιότητες (ή η έλλειψη τους).

Να είστε ευέλικτοι/ες, προσαρμόσιμοι/ες και ανοιχτοί/ες στην ανατροφοδότηση κατά το σχεδιασμό του εργαστηρίου σας: Προσαρμόστε τις ποικίλες ανάγκες και προτιμήσεις των ηλικιωμένων συμμετεχόντων/ουσών και να είστε προετοιμασμένοι/ες να τροποποιήσετε τις δραστηριότητες ή τον ρυθμό, εφόσον είναι απαραίτητο, ώστε να διασφαλίσετε τη συμμετοχικότητα και τη δέσμευση. Ζητήστε ανατροφοδότηση από τα άτομα που συμμετέχουν καθ’ όλη τη διάρκεια του εργαστηρίου και ενθαρρύνετε τον αναστοχασμό σχετικά με τις μαθησιακές τους εμπειρίες. Χρησιμοποιήστε αυτή την ανατροφοδότηση για να βελτιώσετε το σχεδιασμό και την υλοποίηση του εργαστηρίου σας για μελλοντικές συνεδρίες. Είστε μαζί σε αυτό το ταξίδι!

Επικοινωνία: Πώς να διαφημίσετε ένα εργαστήριο για ηλικιωμένους – Πού & Πώς

Η διαφήμιση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος για ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας απαιτεί προσεκτικά μηνύματα και στοχευμένες στρατηγικές προσέγγισης για να προσελκύσει το ενδιαφέρον τους και να ενθαρρύνει τη συμμετοχή τους. Ακολουθούν ορισμένοι αποτελεσματικοί τρόποι προώθησης ενός τέτοιου προγράμματος σε ηλικιωμένους/ες:

Τοπικές δομές και σύλλογοι για ηλικιωμένα άτομα: Συνεργαστείτε με τοπικές δομές, κέντρα ηλικιωμένων και συλλόγους συνταξιούχων για να προωθήσετε το μάθημα. Διανείμετε φυλλάδια, αφίσες ή ενημερωτικά έντυπα σε δημόσιους χώρους και δεσμεύστε το προσωπικό τους να διαδώσουν το μήνυμα στα μέλη τους. Να θυμάστε ότι πρέπει να προσαρμόσετε το σχεδιασμό του υλικού ανάλογα με την ομάδα-στόχο σας. (περισσότερα σχετικά με αυτό παρακάτω)

Δημοσιεύσεις με επίκεντρο ηλικιωμένους: Διαφημίστε το μάθημα σε εφημερίδες, περιοδικά ή ενημερωτικά δελτία που απευθύνονται σε άτομα τρίτης ηλικίας. Εξετάστε το ενδεχόμενο να τοποθετήσετε διαφημίσεις σε δημοσιεύσεις που απευθύνονται ρητά σε θέματα υγείας, ευεξίας ή τρόπου ζωής.

Από στόμα σε στόμα: Μην προεξοφλείτε τις δυνατότητες των ικανοποιημένων συμμετεχόντων! Οι προσωπικές συστάσεις και οι μαρτυρίες μπορούν να παρακινήσουν τους/τις ηλικιωμένους/ες να συμμετάσχουν στο μάθημα.

Διαδικτυακές πλατφόρμες: Αξιοποιήστε διαδικτυακές πλατφόρμες και κανάλια κοινωνικής δικτύωσης που είναι δημοφιλή στους/ις ηλικιωμένους/ες, όπως το Facebook, το Twitter ή τα 

φόρουμ της κοινότητας. Δημιουργήστε ελκυστικές αναρτήσεις ή διαφημίσεις που αναδεικνύουν τα  οφέλη της ενσυνειδητότητας και τη συνάφεια του μαθήματος με τη ζωή τους. Αλλά και πάλι, λάβετε υπόψη σας τις ανάγκες της ομάδας-στόχου όταν σχεδιάζετε τις αναρτήσεις.

Τοπικές εκδηλώσεις και εργαστήρια: Παρακολουθήστε τοπικές εκδηλώσεις, εκθέσεις υγείας ή εργαστήρια που απευθύνονται σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας για να προωθήσετε το πρόγραμμα REMIND. Στήστε ένα περίπτερο ή ένα τραπέζι με ενημερωτικό υλικό και προσκαλέστε τους/τις παρευρισκόμενους/ες σε συζητήσεις σχετικά με τα οφέλη της ενσυνειδητότητας για την ενεργό γήρανση.

Αρχές σχεδιασμού: Όταν σχεδιάζετε διαφημίσεις για την προώθηση ενός μαθήματος ενσυνειδητότητας για ηλικιωμένους/ες, είναι σημαντικό να λαμβάνετε υπόψη τις προτιμήσεις, τα ενδιαφέροντα και το στυλ επικοινωνίας τους. Ακολουθούν ορισμένα βασικά στοιχεία που πρέπει να έχετε κατά νου:

Χρησιμοποιήστε ευανάγνωστες γραμματοσειρές και μεγέθη γραμματοσειρών για να διασφαλίσετε ότι το κείμενο είναι ευανάγνωστο, ιδίως για τα ηλικιωμένα άτομα με προβλήματα όρασης. Αποφύγετε διακοσμητικές γραμματοσειρές ή μικροσκοπικά μεγέθη γραμματοσειράς που θα μπορούσαν να είναι δύσκολο να αποκρυπτογραφηθούν. Διατηρήστε τη διάταξη σαφή και ξεκάθαρη για να αποφύγετε τον κατακλυσμό των ανθρώπων με πολλές πληροφορίες. Χρησιμοποιήστε άφθονο λευκό χώρο για να εστιάσετε την προσοχή στα βασικά στοιχεία, όπως ο τίτλος του μαθήματος, η ημερομηνία και η τοποθεσία. Θα πρέπει να επιλέγετε χρώματα με υψηλή αντίθεση για το κείμενο και το φόντο για να βελτιώσετε την αναγνωσιμότητα, ιδίως για ηλικιωμένους/ες με προβλήματα όρασης ή αχρωματοψίας.

• Δείτε την προτεινόμενη πηγή: [Σχεδιασμός για άτομα με μειωμένη όραση]: Making Text legible – Designing for People with Partial Sight

Για παράδειγμα, χρησιμοποιήστε σκούρο κείμενο σε ανοιχτόχρωμο φόντο ή το αντίστροφο για να διασφαλίσετε την αναγνωσιμότητα. Όσον αφορά τις εικόνες, θα πρέπει να επιλέγετε εκείνες που είναι σχετικές και ελκυστικές για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Όσον αφορά την ενσυνειδητότητα, αυτές μπορεί να είναι γαλήνιες σκηνές της φύσης, ήρεμες τοποθεσίες ή άνθρωποι (συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων!) που ασκούν δραστηριότητες ενσυνειδητότητας. Αποφύγετε τη χρήση υπερβολικά πολύπλοκων ή αφηρημένων εικόνων που μπορεί να είναι δύσκολο να ερμηνευθούν.

Τα μηνύματα των φυλλαδίων, των αφισών, των αναρτήσεων, … θα πρέπει να απευθύνονται άμεσα στις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τους στόχους των ηλικιωμένων ατόμων. Χρησιμοποιήστε συμπεριληπτική γλώσσα, με σεβασμό και ενσυναίσθηση, τονίζοντας τα οφέλη της ενσυνειδητότητας για την ενίσχυση της ευημερίας, τη μείωση του άγχους και την προώθηση της αίσθησης ηρεμίας και ικανοποίησης.

Επίσης, να θυμάστε ότι θα πρέπει να παρέχονται πολλαπλές επιλογές επικοινωνίας, όπως αριθμοί τηλεφώνου, διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή διευθύνσεις URL του ιστότοπου, ώστε τα ηλικιωμένα άτομα να μπορούν να επικοινωνήσουν ή να ενημερωθούν για το μάθημα. Βεβαιωθείτε ότι τα στοιχεία επικοινωνίας είναι εύκολα ανιχνεύσιμα και εμφανίζονται σε εμφανές σημείο στη διαφήμιση.

Προσαρμόζοντας τα εργαστήρια REMIND ώστε να ανταποκρίνονται στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας

Η δημιουργία ενός εργαστηρίου ενσυνειδητότητας προσαρμοσμένου για ηλικιωμένα άτομα σημαίνει ότι πρέπει να εφαρμοστούν οι εξής αρχές στις πρακτικές ενσυνειδητότητας: προσεκτική εξέταση της σωματικής άνεσης, των γνωστικών ικανοτήτων, των μοναδικών εμπειριών ζωής και εκάστοτε πραγματικών συνθηκών. Έτσι, όταν σχεδιάζετε τα εργαστήριά σας, να έχετε κατά νου τα παρακάτω σημεία.

• Ρίξτε μια ματιά στο φύλλο εργασίας: προσαρμογή του εργαστηρίου ενσυνειδητότητας για ένα ηλικιωμένο ακροατήριο

Έχουμε ήδη συζητήσει τις ειδικές συνθήκες προηγουμένως: Επιλέξτε έναν άνετο και προσβάσιμο χώρο με κατάλληλη διάταξη καθισμάτων, εξασφαλίζοντας ότι όλοι/ες μπορούν να συμμετέχουν χωρίς ταλαιπωρία. Εξετάστε το ενδεχόμενο να παρέχετε μαξιλάρια ή σταθερές καρέκλες με στήριξη της πλάτης για να διευκολύνετε τις δυσκολίες κινητικότητας ή ευλυγισίας. Όταν σχεδιάζετε τις συνεδρίες σας, πρέπει επίσης να έχετε υπόψη σας τις σωματικές ικανότητες των ηλικιωμένων συμμετεχόντων. Ακολουθούν ορισμένες πρακτικές που προτείνουμε να ενσωματώσετε:

• Για να ενθαρρύνετε τη χαλάρωση, τη μείωση του άγχους και την συνειδητοποίηση της παρούσας στιγμής, ίσως θελήσετε να ενσωματώσετε ασκήσεις ενσυνείδητης αναπνοής ως θεμελιώδη πρακτική στο εργαστήριο. Είναι μια πολύ καλή αρχή- σχεδόν ο καθένας μπορεί να ακολουθήσει απλές τεχνικές όπως η βαθιά αναπνοή από την κοιλιά ή το μέτρημα των αναπνοών.
• Συμπεριλάβετε στο εργαστήριο ήπιες πρακτικές κίνησης, όπως γιόγκα σε καρέκλα, τάι τσι ή απλές ασκήσεις διατάσεων. Αυτές οι δραστηριότητες συμβάλλουν στη βελτίωση της ευελιξίας, της ισορροπίας και της συνολικής ευεξίας.
• Προσφέρετε συνεδρίες καθοδηγούμενου διαλογισμού προσαρμοσμένες στις ανάγκες και τις προτιμήσεις των ηλικιωμένων συμμετεχόντων. Επιλέξτε σενάρια διαλογισμού που εστιάζουν στη χαλάρωση, την ευγνωμοσύνη, την αυτοσυμπόνια ή την ανίχνευση του σώματος. Παρέχετε ήπια καθοδήγηση καθ’ όλη τη διάρκεια της πρακτικής.
• Ενεργοποιήστε τις αισθήσεις μέσω πρακτικών ενσυνειδητότητας που αφορούν την αισθητηριακή επίγνωση, όπως το ενσυνείδητο φαγητό, η ακρόαση χαλαρωτικής μουσικής ή η παρατήρηση των σωματικών αισθήσεων. Ενσωματώστε στο εργαστήριο πρακτικές ενσυνείδητης κίνησης και περπατήματος, επιτρέποντας στα άτομα που συμμετέχουν να συνδεθούν με το σώμα και το περιβάλλον τους. Καθοδηγήστε ασκήσεις ενσυνείδητου περπατήματος σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον, ενθαρρύνοντας τους/τις 

συμμετέχοντες/ουσες να παρατηρήσουν τις αισθήσεις στα πέλματα, τα πόδια και την αναπνοή τους καθώς κινούνται. Ενθαρρύνετε το κοινό σας να εξερευνήσει κάθε αισθητηριακή εμπειρία με περιέργεια και ανοιχτό πνεύμα.

• Βοηθήστε τους/τις να δημιουργήσουν μια ρεαλιστική και μόνιμη πρακτική, δείχνοντάς τους πώς να ενσωματώσουν την ενσυνειδητότητα στην καθημερινή τους ζωή. Προσφέρετε πρακτικές συμβουλές και στρατηγικές για την ένταξη πρακτικών ενσυνειδητότητας σε δραστηριότητες ρουτίνας. Παρέχετε πηγές όπως ηχογραφήσεις καθοδηγούμενου διαλογισμού, εφαρμογές ενσυνειδητότητας ή έντυπο υλικό για περαιτέρω εξερεύνηση και εξάσκηση στο σπίτι.

Κατά την παροχή οδηγιών πρέπει να χρησιμοποιείτε σαφή και περιεκτική γλώσσα καθ’ όλη τη διάρκεια των συνεδριών. Να αναλύετε τις τεχνικές σε απλά βήματα, αποφεύγοντας τη σύνθετη ορολογία ή τις αφηρημένες έννοιες. Να επιδεικνύετε κάθε πρακτική αργά και με σαφήνεια, επιτρέποντας σε όλους/ες να την ακολουθούν με άνεση. Θα ήταν καλύτερο αν ήσασταν επίσης προετοιμασμένοι να προσαρμόσετε τις πρακτικές ενσυνειδητότητας ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τις ικανότητες των συμμετεχόντων σας. Να είστε προετοιμασμένοι να προσφέρετε τροποποιήσεις ή εναλλακτικές λύσεις για τους/ις συμμετέχοντες/ουσες με σωματικούς περιορισμούς ή αισθητηριακές δυσκολίες, διασφαλίζοντας ότι όλοι/ες μπορούν να συμμετέχουν με άνεση.

Επίσης, να θυμάστε ότι η ανατροφοδότηση είναι φίλος σας. Παρέχει ευκαιρίες για αναστοχασμό και ανταλλαγή εμπειριών καθ’ όλη τη διάρκεια του εργαστηρίου και επιτρέπει σε όλους/ες να εκφράσουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ιδέες τους σχετικά με τις πρακτικές ενσυνειδητότητας. Αυτό θα σας βοηθήσει να βελτιώσετε τη δουλειά σας και θα ενισχύσει την αίσθηση της συλλογικότητας και της σύνδεσης.

Θα συζητήσουμε τη δημιουργία περιβαλλόντων και ομάδων εργαστηρίων χωρίς αποκλεισμούς στα επόμενα μέρη αυτής της ενότητας.

Άσκηση:

Ερωτήσεις προβληματισμού:

• Ποιες ήταν οι βασικές σκέψεις που είχατε κατά νου κατά την προσαρμογή των ασκήσεων;
• Πώς οι τροποποιήσεις που κάνατε ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες των ηλικιωμένων;
• Πόσο σίγουροι/ες αισθάνεστε για την ικανότητά σας να τροποποιείτε τις ασκήσεις για διαφορετικές ανάγκες και ποια πρόσθετη υποστήριξη μπορεί να χρειαστείτε;

Η κατανόηση και η αντιμετώπιση των προκλήσεων στις καθημερινές δραστηριότητες, είναι θεμελιώδους σημασίας για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων που μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις καθημερινές τους συνήθειες. Οι προκλήσεις αυτές μπορεί να οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, όπως σωματικές αναπηρίες, χρόνιες ασθένειες και κοινωνικά εμπόδια. Για παράδειγμα, οι δυσκολίες στην κινητικότητα μπορεί να περιορίζουν την ικανότητα του ατόμου να μετακινείται ανεξάρτητα, ενώ οι προκλήσεις στην επικοινωνία μπορεί να εμποδίζουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και τις σχέσεις με τους άλλους. 

Επιπλέον, τα άτομα με περιορισμούς στη σωματική δραστηριότητα μπορεί επίσης να αντιμετωπίζουν διάφορα κοινωνικά εμπόδια που επιδεινώνουν περαιτέρω τις δυσκολίες τους στην καθημερινή ζωή. Τα εμπόδια αυτά περιλαμβάνουν δυσπρόσιτες υποδομές, συμπεριφορές διακρίσεων και έλλειψη υποστηρικτικών υπηρεσιών. Αυτά τα κοινωνικά εμπόδια μπορούν να δημιουργήσουν πρόσθετες προκλήσεις και εμπόδια όταν συνδυάζονται με προσωπικούς παράγοντες όπως οι συνθήκες υγείας ή οι ειδικές ανάγκες.

Εκτός από την αντιμετώπιση των άμεσων προκλήσεων, είναι επίσης σημαντικό να ληφθούν υπόψη οι ευρύτεροι κοινωνικοί καθοριστικοί παράγοντες της υγείας και της ευημερίας που μπορεί να επηρεάσουν τα άτομα με περιορισμούς δραστηριότητας. Αυτοί οι καθοριστικοί παράγοντες περιλαμβάνουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση, τις ευκαιρίες απασχόλησης, την οικονομικά προσιτή στέγαση και τα δίκτυα κοινωνικής υποστήριξης.

Είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίσουμε τα ποικίλα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα άτομα με σωματικές αναπηρίες, ώστε να εξασφαλίσουμε δυνατότητες για έναν ενεργό και ικανοποιητικό τρόπο ζωής. Με τον προσδιορισμό και την ολοκληρωμένη κατανόηση αυτών των εμποδίων, μπορούμε να εργαστούμε συνεργατικά προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης αποτελεσματικών στρατηγικών για την υπερπήδησή τους στα εργαστήριά μας REMIND. Με το να είμαστε όσο το δυνατόν πιο συμπεριληπτικοί, μπορούμε να προωθήσουμε μεγαλύτερη ανεξαρτησία, ευημερία και συνολική ποιότητα ζωής για τα ηλικιωμένα, και άλλα άτομα, που βιώνουν τους περιορισμούς που περιγράφονται παραπάνω. Αυτό το κεφάλαιο θα σας διδάξει για τις διάφορες μορφές περιορισμών ή/και δυσχερειών που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι συμμετέχοντες/ουσες, ώστε να είστε προετοιμασμένοι/ες να καλύψετε τις διαφορετικές ανάγκες στα μαθήματά σας.

α) Σωματικές και ψυχολογικές προκλήσεις

Η διαβίωση με σωματική αναπηρία και περιορισμούς μπορεί να επηρεάσει βαθιά την καθημερινή ενασχόληση ενός ατόμου. Για παράδειγμα, η περιορισμένη κινητικότητα λόγω τραυματισμού ή συγγενών παθήσεων μπορεί να εμποδίσει τη συμμετοχή σε σωματικές δραστηριότητες, αθλήματα ή προγράμματα άσκησης. Η προσαρμογή σε βοηθήματα όπως αναπηρικά αμαξίδια ή προσθετικά μπορεί επίσης να αποτελέσει πρόκληση. Συνήθως μιλάμε για διαφορετικά είδη περιορισμών. Παρόλα αυτά, βέβαια, μερικές φορές είναι αλληλένδετοι: από τη μία πλευρά, έχουμε παράγοντες σωματικής υγείας. Από την άλλη πλευρά, έχουμε συναισθηματικούς και ψυχολογικούς παράγοντες.

Τα προβλήματα υγείας και οι ασθένειες μπορούν να θέσουν σημαντικούς περιορισμούς στις καθημερινές δραστηριότητες. Καταστάσεις όπως ο χρόνιος πόνος, η κόπωση, οι καρδιακές παθήσεις ή τα αναπνευστικά προβλήματα μπορούν να περιορίσουν την ικανότητα ενός ατόμου να συμμετέχει σε σωματική άσκηση ή αθλήματα. Επιπλέον, αυτές οι προκλήσεις υγείας μπορεί να 

εξαντλήσουν τα επίπεδα ενέργειας και τη συνολική ευεξία, καθιστώντας δυσκολότερη τη διατήρηση ενός ενεργού τρόπου ζωής. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα διάφορα προβλήματα υγείας και οι ασθένειες επηρεάζουν την καθημερινή ζωή είναι ζωτικής σημασίας για την εκπόνηση κατάλληλων παρεμβάσεων και δομών υποστήριξης.

Πέρα από τους φυσικούς περιορισμούς, συναισθηματικοί και ψυχολογικοί παράγοντες μπορούν να δημιουργήσουν εμπόδια στη συμμετοχή στις καθημερινές δραστηριότητες και στη διατήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Το άγχος, η ανησυχία και η κατάθλιψη μπορούν να κάμψουν τα κίνητρα και να εμποδίσουν τη συμμετοχή σε σωματικές δραστηριότητες, αθλήματα ή ρουτίνες άσκησης. Επιπλέον, ο φόβος τραυματισμού, η χαμηλή αυτοπεποίθηση ή τα αισθήματα απομόνωσης μπορεί να συμβάλλουν σε μειωμένα επίπεδα δραστηριότητας. Οι χρονικοί περιορισμοί μπορούν επίσης να προκαλέσουν ψυχολογικό άγχος, εμποδίζοντας την υιοθέτηση ενός ενεργού τρόπου ζωής.

Αντιλαμβανόμενοι τη σειρά των σωματικών και ψυχολογικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα άτομα, μπορούν να αναπτυχθούν προσαρμοσμένα συστήματα υποστήριξης και παρεμβάσεις που θα βοηθήσουν στην υπέρβαση αυτών των εμποδίων και θα καλλιεργήσουν την ευεξία στην καθημερινή ζωή.

β) Κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις

Η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης ή οι περιορισμένες κοινωνικές επαφές μπορεί να οδηγήσουν σε αισθήματα απομόνωσης και μειωμένη διάθεση για συμμετοχή στις καθημερινές δραστηριότητες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε έναν “παγιωμένο” τρόπο ζωής, που σημαίνει ότι οι άνθρωποι σταματούν να απομακρύνονται από το περιβάλλον στο οποίο έχουν συνηθίσει/βολευτεί και αναπτύσσουν αποστροφή ή φόβο να δοκιμάζουν νέα πράγματα. Ενδεχομένως, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. 

Η κοινωνική αλληλεπίδραση και η υποστήριξη είναι καθοριστικής σημασίας για τη διαμόρφωση της καθημερινής ρουτίνας και της ευημερίας ενός ατόμου. Τα μέλη της οικογένειας και οι φίλοι μπορούν να προσφέρουν ενθάρρυνση, κίνητρα και μια αίσθηση υπευθυνότητας, βοηθώντας στην επιδίωξη σωματικών δραστηριοτήτων και στην υπέρβαση διαφόρων εμποδίων. Η έρευνα δείχνει ότι τα ισχυρά κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν θετικά τη συμμετοχή σε σωματικές δραστηριότητες, βοηθώντας στην υπέρβαση συνηθισμένων εμποδίων όπως η έλλειψη κινήτρων ή ο φόβος τραυματισμού. 

Οι προσωπικές προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντα είναι ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να λάβετε υπόψη σας, καθώς επηρεάζουν σημαντικά την προθυμία για συμμετοχή σε σωματικές δραστηριότητες. Τα άτομα είναι πιο πρόθυμα να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που τους αρέσουν, γεγονός που οδηγεί σε έναν πιο δραστήριο τρόπο ζωής. Παρ’ όλα αυτά, η περιορισμένη πρόσβαση σε αγαπημένες δραστηριότητες μπορεί να μειώσει τα κίνητρα για τακτική άσκηση. Τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας επηρεάζουν επίσης ορισμένα άτομα, π.χ. λόγω του ελλιπούς ύπνου, του άγχους ή των ιατρικών παθήσεων. Αυτά μπορεί να κάνουν τα άτομα να αισθάνονται κουρασμένα και να μην μπορούν να συμμετάσχουν σε τακτική άσκηση. Ορισμένα άτομα, ιδίως αν είναι μεγαλύτερης ηλικίας, μπορεί να αποφεύγουν τις σωματικές δραστηριότητες λόγω ανησυχιών για τραυματισμό ή επιδείνωση υφιστάμενων καταστάσεων υγείας. Επιπλέον, το κόστος μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο για την πρόσβαση στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στην υγειονομική περίθαλψη ή σε άλλες επαγγελματικές υπηρεσίες.

Τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά μπορούν επίσης να διευκολύνουν ή να παρεμποδίσουν τη συμμετοχή στις καθημερινές δραστηριότητες. Η συγκοινωνία, για παράδειγμα, επηρεάζει την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις και τη συμμετοχή σε εκδηλώσεις της κοινότητας. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, προκλήσεις όπως η ανεπαρκής δημόσια συγκοινωνία, οι δυσπρόσιτες διαδρομές ή η έλλειψη ασφαλών διαδρομών για περπάτημα ή ποδηλασία μπορεί να περιορίσουν τις ευκαιρίες και την προθυμία για συμμετοχή σε σωματικές δραστηριότητες. Και ακόμη και αν οι άνθρωποι μπορούν να φτάσουν σε μια εγκατάσταση, αυτή μπορεί να αποδειχθεί ανεπαρκής για τις ανάγκες τους. Θα αναφέραμε επίσης παράγοντες όπως οι μη ασφαλείς γειτονιές και η απουσία δημόσιων χώρων για άθληση ή αναψυχή. 

Υποθέτουμε ότι κατανοείτε τα προσωπικά εμπόδια και τις προτιμήσεις και καλύπτετε τις διαφορετικές ανάγκες ως εκπαιδευτής/ρια. Σε αυτή την περίπτωση, θα δώσετε τη δυνατότητα στα άτομα να προσαρμόσουν την προσέγγισή τους στις καθημερινές δραστηριότητες και θα τα βοηθήσετε να υιοθετήσουν πιο υγιεινές συνήθειες και έναν πιο δραστήριο τρόπο ζωής.

γ) Προκλήσεις σε καθημερινές δραστηριότητες

Η ενασχόληση με τις δουλειές του σπιτιού, όπως το καθάρισμα, το μαγείρεμα και το πλύσιμο των ρούχων, είναι αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής ζωής. Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, αυτές οι εργασίες γίνονται πιο δύσκολες και δημιουργούν προκλήσεις. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ταξινόμηση της Λειτουργικότητας, της Αναπηρίας και της Υγείας, η ικανότητα ανεξάρτητης διαχείρισης αυτών των εργασιών είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση ενός υγιούς τρόπου ζωής. Συμβάλλει σημαντικά στην αίσθηση ανεξαρτησίας και ευημερίας του ατόμου. 

Οι οργανωτικές δραστηριότητες όπως τα ψώνια, η οικονομική διαχείριση και η μετακίνηση είναι ελαφρώς πιο περίπλοκες από τις βασικές δουλειές του σπιτιού, αλλά παραμένουν ζωτικής σημασίας για την καθημερινή λειτουργικότητα. Αυτές οι δραστηριότητες απαιτούν υψηλότερο επίπεδο γνωστικών λειτουργιών και δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων. Η ικανότητα ανεξάρτητης εκτέλεσης των οργανωτικών εργασιών είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της αυτονομίας του ατόμου.

Η εκπαίδευση ενσυνειδητότητας μπορεί επίσης να υποστηρίξει τα άτομα και να τα βοηθήσει να διατηρήσουν (ή και να ενισχύσουν) την αυτονομία τους.

Προκλήσεις, Στρατηγικές και Λύσεις

Τώρα που γνωρίζετε τις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι, είναι καιρός να αναζητήσετε λύσεις. Κατά την εκτέλεση των καθημερινών δραστηριοτήτων, πολλά άτομα συναντούν εμπόδια που μπορεί να δυσχεράνουν την ποιότητα της ζωής τους. Η αξιολόγηση αυτών των προκλήσεων και η ανάπτυξη στρατηγικών για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους είναι ζωτικής σημασίας.

Ένας συχνός τομέας δυσκολίας είναι η κινητικότητα, η οποία μπορεί να εμποδίσει τη συμμετοχή σε σωματικές δραστηριότητες. Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων κινητικότητας, ακολουθούν ορισμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση των εμποδίων στη σωματική δραστηριότητα:

• Τροποποιήστε τις δραστηριότητες ανάλογα με το επίπεδο δεξιοτήτων σας.
• Διερευνήστε εναλλακτικές ασκήσεις που μπορεί να είναι πιο κατάλληλες.
• Ενσωματώστε βοηθητικές συσκευές ανάλογα με τις ανάγκες.

Κατά την αντιμετώπιση των προκλήσεων στις καθημερινές δραστηριότητες, ο καθορισμός ρεαλιστικών στόχων με βάση τις ικανότητες και τους πόρους του ατόμου είναι πολύ σημαντικός. Η διαίρεση των στόχων σε διαχειρίσιμα βήματα και η συνεχής παρακολούθηση της προόδου μπορεί να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση και να καλλιεργήσει την αίσθηση της ολοκλήρωσης. Για να διασφαλίσετε τον αποτελεσματικό καθορισμό στόχων, λάβετε υπόψη σας τις ακόλουθες συμβουλές:

• Υποστηρίξτε τους/τις εκπαιδευόμενους/ες σας να χωρίσουν τους στόχους τους σε μικρότερα, εφικτά βήματα.
• Να παρακολουθείτε τακτικά την πρόοδο και να προσαρμόζετε τους στόχους ανάλογα με τις ανάγκες τους.
• Ζητήστε βοήθεια από επαγγελματίες όταν χρειαστεί.

Με την υιοθέτηση μιας προληπτικής και ολοκληρωμένης προσέγγισης για την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση των προκλήσεων, οι άνθρωποι μπορούν να βελτιώσουν τη συνολική ποιότητα ζωής τους, και να διαχειρίζονται αποτελεσματικότερα τις καθημερινές τους δραστηριότητες. Θα πρέπει επίσης να τους βοηθάτε να παρατηρούν και να χαίρονται τις μικρές βελτιώσεις.

Οι προκλήσεις στις καθημερινές δραστηριότητες μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ανάλογα με την ηλικία και το φύλο. Για παράδειγμα, τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να αντιμετωπίζουν σωματικούς περιορισμούς λόγω των συνθηκών υγείας που σχετίζονται με την ηλικία, γεγονός που απαιτεί τροποποιήσεις για τη διατήρηση της ευημερίας. Οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων μπορούν επίσης να επηρεάσουν τις προκλήσεις των δραστηριοτήτων, όπως για παράδειγμα οι γυναίκες που διαχειρίζονται τη φροντίδα ή τις ευθύνες του νοικοκυριού παράλληλα με άλλες υποχρεώσεις, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε άγχος και περιορισμένο χρόνο αυτοεξυπηρέτησης.

Επίσης, θυμηθείτε τι είπαμε νωρίτερα: Για μερικούς ανθρώπους, η εκτέλεση αυτών των εργασιών γίνεται όλο και πιο δύσκολη με την ηλικία, και μπορεί να είναι αρκετά εξαντλητική. Το ίδιο ισχύει και για τα άτομα με αναπηρία, άρα για πολλούς ανθρώπους που είναι ηλικιωμένοι/ες. Όπως συζητήσαμε παραπάνω, αντιμετωπίζουν μοναδικές προκλήσεις στις καθημερινές δραστηριότητες που πηγάζουν από φυσικούς περιορισμούς ή κοινωνικά εμπόδια. Για την προώθηση της συμμετοχικότητας και των ίσων ευκαιριών, οι προσαρμοστικές στρατηγικές και οι προσβάσιμες εγκαταστάσεις είναι απαραίτητες, συμπεριλαμβανομένων:

• Προσαρμοσμένα προγράμματα άσκησης που ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες ανάγκες αναπηριών. 
• Προσβάσιμες δημόσιες συγκοινωνίες και υποδομές. 
• Παροχή προσαρμοστικού εξοπλισμού και υποστηρικτικών τεχνολογιών.
• Πολιτιστικοί και κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες.

Οι πολιτισμικές και κοινωνικοοικονομικές ανισότητες μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις προκλήσεις της καθημερινής δραστηριότητας. Η αντιμετώπιση αυτών των διαφορών είναι ζωτικής σημασίας για τον άμβλυνση των ανισοτήτων στην υγεία, και την εξασφάλιση ισότιμων ευκαιριών για όλα τα άτομα. Οι στρατηγικές για την αντιμετώπιση των ανισοτήτων μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Πρωτοβουλίες από τις τοπικές δομές για την αύξηση της πρόσβασης σε πόρους. 
• Πολιτισμικά ευαίσθητες προσπάθειες προαγωγής της υγείας. 
• Οικονομικά προγράμματα με στόχο την προώθηση της κοινωνικής ισότητας και τη μείωση των εμποδίων στη συμμετοχή στις καθημερινές δραστηριότητες.

Άσκηση:

Ερωτήσεις αναστοχασμού:

• Πώς η δική σας ταυτότητα και οι εμπειρίες σας, επηρεάζουν την προσέγγισή σας για τη συμμετοχικότητα και τη διαθεματικότητα;
• Ποιες συγκεκριμένες στρατηγικές θα εφαρμόσετε για να δημιουργήσετε ένα πιο συμπεριληπτικό και διαθεματικό περιβάλλον εργαστηρίου;
• Πώς μπορείτε να συνεχίσετε να μαθαίνετε και να εξελίσσεστε στην κατανόηση της διαφορετικότητας, της ισότητας και της συμπερίληψης;

Η διαμόρφωση μιας υποστηρικτικής κοινότητας έχει τις προκλήσεις της. Το να γίνει κανείς μέλος μιας κοινότητας που δεν ευθυγραμμίζεται με τις αξίες ή τα ενδιαφέροντά του μπορεί να οδηγήσει σε αποστασιοποίηση και χαμένες ευκαιρίες και οφέλη. Επομένως, είναι ζωτικής σημασίας να διερευνήσετε διαφορετικές επιλογές και να αφιερώσετε χρόνο για να κατανοήσετε τη δυναμική των πιθανών κοινοτήτων, ώστε να μπορέσουν όλοι/ες να γίνουν μέρος τους.

Γιατί πρέπει να δημιουργούμε συμπεριληπτικά, υποστηρικτικά περιβάλλοντα

Η δημιουργία μιας υποστηρικτικής κοινότητας στο πλαίσιο ενός εργαστηρίου είναι σημαντική για διάφορους λόγους: 

• Μια υποστηρικτική κοινότητα καλλιεργεί ένα περιβάλλον όπου οι συμμετέχοντες/ουσες αισθάνονται άνετα να θέτουν ερωτήσεις, να μοιράζονται ιδέες και να ζητούν ανατροφοδότηση. Αυτό προάγει την ενεργό συμμετοχή και διευκολύνει τη βαθύτερη κατανόηση του περιεχομένου του εργαστηρίου. Το αίσθημα υποστήριξης από τους/τις συναδέλφους και τους/τις συντονιστές/ριες μπορεί να ενισχύσει τα κίνητρα των συμμετεχόντων να εμπλακούν ενεργά στις δραστηριότητες του εργαστηρίου. 
• Μια υποστηρικτική κοινότητα ενθαρρύνει τα άτομα να παραμείνουν προσηλωμένα και αφοσιωμένα στη μαθησιακή διαδικασία. Ενθαρρύνει επίσης τη συνεργασία μεταξύ των συμμετεχόντων, ενισχύοντας τις ευκαιρίες για δικτύωση και ανταλλαγή γνώσεων. Οι συμμετέχοντες/ουσες μπορούν να μάθουν ο ένας από τις εμπειρίες, τις προοπτικές και την τεχνογνωσία του άλλου, ενισχύοντας τη μαθησιακή εμπειρία. 
• Μια υποστηρικτική κοινότητα δημιουργεί ένα θετικό συναισθηματικό περιβάλλον όπου οι συμμετέχοντες/ουσες αισθάνονται ότι εκτιμώνται, απολαμβάνουν σεβασμού και αποδοχής. Αυτό συμβάλλει στην αίσθηση του ανήκειν και της ευημερίας, μειώνοντας το άγχος και την ένταση που συνδέονται με την εκμάθηση νέων εννοιών ή δεξιοτήτων. Μια τέτοια κοινότητα βοηθά επίσης τους/τις συμμετέχοντες/ουσες να αναπτύξουν βασικές κοινωνικές δεξιότητες, όπως η επικοινωνία, η συνεργασία και η ενσυναίσθηση.

Οι δεξιότητες αυτές είναι πολύτιμες όχι μόνο στο πλαίσιο του εργαστηρίου αλλά και σε επαγγελματικά και προσωπικά πλαίσια. Αυτό θα βελτιώσει επίσης τα ποσοστά συμμετοχής και ολοκλήρωσης των εργαστηρίων με την ενίσχυση της αίσθησης υπευθυνότητας και ενθάρρυνσης μεταξύ των συμμετεχόντων. Το αίσθημα υποστήριξης από τα μέλη της ομάδας και τους/τις συντονιστές/ριες, παρακινεί τα άτομα να επιμείνουν στις προκλήσεις και να ολοκληρώσουν το εργαστήριο με επιτυχία. 

Τέλος, οι συνδέσεις και οι σχέσεις που δημιουργούνται στο πλαίσιο μιας κοινότητας εργαστηρίου μπορούν να έχουν διαρκή αντίκτυπο και πέραν του ίδιου του εργαστηρίου. Οι συμμετέχοντες/ουσες μπορούν να συνεχίσουν να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλον ακόμη και μετά τη λήξη του εργαστηρίου, οδηγώντας σε συνεχή μάθηση και ανάπτυξη, η οποία καταπολεμά επίσης την κοινωνική απομόνωση.

Πώς να δημιουργήσετε συμπεριληπτικά, υποστηρικτικά περιβάλλοντα

Η δημιουργία μιας υποστηρικτικής κοινότητας στο πλαίσιο των εργαστηρίων περιλαμβάνει την προώθηση ενός περιβάλλοντος όπου όλοι/ες αισθάνονται ότι εκτιμώνται, απολαμβάνουν σεβασμού και έχουν τη δυνατότητα να μοιράζονται ανοιχτά τις σκέψεις, τις εμπειρίες και τις ιδέες τους. Ακολουθούν ορισμένες στρατηγικές που θα σας βοηθήσουν να το πετύχετε αυτό:

Προσέγγιση με γνώμονα το τραύμα: Κατανοήστε ότι οποιοδήποτε άτομο που συμμετέχει μπορεί να έχει βιώσει τραύμα στη ζωή του. Η υιοθέτηση μιας προσέγγισης με γνώμονα το τραύμα σημαίνει την αναγνώριση της παρουσίας συμπτωμάτων τραύματος και την αναγνώριση του ρόλου που μπορεί να διαδραματίζει το τραύμα στη ζωή ενός ατόμου. Η προσέγγιση αυτή περιλαμβάνει τη διασφάλιση της σωματικής, ψυχολογικής και συναισθηματικής ασφάλειας των συμμετεχόντων.

Να είστε ευαίσθητοι στα σημάδια δυσφορίας: Ενημερωθείτε για τα σημάδια συναισθηματικής δυσφορίας και τις αντιδράσεις τραύματος. Αν παρατηρήσετε ότι κάποιο άτομο δυσκολεύεται, προσφέρετε διακριτικά υποστήριξη ή ένα διάλειμμα από τη δραστηριότητα. Είναι επίσης χρήσιμο να έχετε στη διάθεσή σας έναν ιδιωτικό χώρο όπου μπορεί να πάει κάποιος/α αν χρειάζεται μια στιγμή μακριά από την ομάδα.

Πιθανή Ακόλουθη παρέμβαση: Εάν κάποιο άτομο παρουσιάζει σημάδια δυσφορίας κατά τη διάρκεια ή μετά την εκπαίδευση, συνεχίστε να το παρακολουθείτε για να του προσφέρετε υποστήριξη ή να το παραπέμψετε σε επαγγελματική βοήθεια, εάν είναι απαραίτητο.

Ορίστε σαφείς προσδοκίες: Στην αρχή του εργαστηρίου, θέστε σαφείς προσδοκίες για τη συμπεριφορά και την επικοινωνία. Τονίστε τη σημασία της ενεργητικής ακρόασης, του σεβασμού των διαφορετικών οπτικών γωνιών, και της εποικοδομητικής ανατροφοδότησης.

Δημιουργήστε έναν ασφαλή χώρο: Προωθήστε μια ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης και ψυχολογικής ασφάλειας, όπου όλοι και όλες θα αισθάνονται άνετα να εκφράζονται χωρίς το φόβο της κριτικής ή του χλευασμού. Ενθαρρύνετε τον ανοιχτό διάλογο και εξασφαλίστε την εμπιστευτικότητα όταν χρειάζεται.

Οικοδομήστε εμπιστοσύνη και κατανόηση: Αφιερώστε χρόνο για δραστηριότητες που σπάνε τον πάγο και οικοδομούν τις ομάδες, προκειμένου να βοηθήσετε τα μέλη της ομάδας να γνωριστούν μεταξύ τους και να οικοδομήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης. Ενθαρρύνετε και δώστε χρόνο στους/τις εκπαιδευόμενούς/ές σας για ανεπίσημες αλληλεπιδράσεις, κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων ή των ομαδικών δραστηριοτήτων, με στόχο να ενισχύσετε τις μεταξύ τους σχέσεις.

Ενθαρρύνετε τη συμμετοχή: Ζητήστε ενεργά τη συμβολή όλων των συμμετεχόντων και δημιουργήστε ευκαιρίες για όλους/ες να συμβάλουν στις συζητήσεις και τις δραστηριότητες. Χρησιμοποιήστε γλώσσα που δεν αποκλείει κανένα άτομο, και τεχνικές διευκόλυνσης για να διασφαλίσετε ότι οι πιο ήσυχοι/ες ή λιγότερο σίγουροι/ες συμμετέχοντες/ουσες αισθάνονται ότι ενθαρρύνονται να μιλήσουν.

Παρέχετε υποστηρικτική ανατροφοδότηση: Προσφέρετε εποικοδομητική ανατροφοδότηση με υποστηρικτικό και μη απειλητικό τρόπο. Επικεντρωθείτε στα δυνατά σημεία και στους τομείς που χρήζουν βελτίωσης και ενθαρρύνετε τους/ις συμμετέχοντες/ουσες να υποστηρίξουν ο ένας την ανάπτυξη και εξέλιξη του άλλου.

Αντιμετωπίστε τη σύγκρουση με θετικό τρόπο: Η ενθάρρυνση της ανοιχτής επικοινωνίας, της ενσυναίσθησης και της προθυμίας να ακούσουμε διαφορετικές απόψεις, είναι θεμελιώδους σημασίας για την επίλυση των συγκρούσεων και την προώθηση μιας ενωμένης κοινότητας/ομάδας. Αναγνωρίστε και αντιμετωπίστε τις συγκρούσεις ή τις διαφωνίες που προκύπτουν με σεβασμό και εποικοδομητικά. Ενθαρρύνετε όλους/όλες να επικοινωνούν ανοιχτά και να εργάζονται για την εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτών λύσεων. Μην αποφεύγετε τις συγκρούσεις, ειδικά αν επηρεάζεται κάποιος/α άλλος/η. Η αποφυγή συχνά μοιάζει με αδιαφορία για το θύμα και δημιουργεί αίσθημα μοναξιάς. Αν δεν είστε σίγουροι/ες για το πώς να αντιδράσετε, ρωτήστε το άτομο ιδιαιτέρως αν είναι καλά και πώς μπορείτε να το υποστηρίξετε. Μπορείτε επίσης να ζητήσετε τη γνώμη άλλων εκπαιδευτών.

Προβάλετε τη διαφορετικότητα: Αναγνωρίστε και τιμήστε την διαφορετικότητα των εμπειριών, του υπόβαθρου και των προοπτικών των συμμετεχόντων. Ενσωματώστε δραστηριότητες ή συζητήσεις που αναδεικνύουν τον πλούτο της διαφορετικότητας και προωθούν την κατανόηση και την εκτίμηση. Ωστόσο, να λαμβάνετε υπόψη τη διαφορά μεταξύ της πολιτισμικής εκτίμησης και της πολιτισμικής οικειοποίησης (Έχουμε παράσχει περαιτέρω πηγές σχετικά με αυτό το θέμα παρακάτω).

Να παρέχετε πόρους και υποστήριξη: Προσφέρετε πόρους, εργαλεία και υπηρεσίες υποστήριξης για να βοηθήσετε τα μέλη της ομάδας να ξεπεράσουν τις προκλήσεις ή τα εμπόδια που μπορεί να συναντήσουν κατά τη διάρκεια ή μετά το εργαστήριο. Συνδέστε την ομάδα με σχετικά δίκτυα υποστήριξης ή πόρους της κοινότητας ανάλογα με τις ανάγκες.

Ενθαρρύνετε τους/τις εκπαιδευόμενούς/ές σας να παραμείνουν συνδεδεμένοι/ες: Διατηρήστε την επικοινωνία με τους/τις συμμετέχοντες/ουσες μετά το εργαστήριο, π.χ. με ένα μηνιαίο πρωινό που οργανώνεται από όλους/ες, για όλους/ες. Αυτό συμβάλλει στην ενίσχυση των σχέσεων και στη συνέχιση της αίσθησης της κοινότητας που αναπτύξατε κατά τη διάρκεια των μαθημάτων. Αυτή είναι επίσης μια εξαιρετική στιγμή για να δώσετε δεδομένα και έμπνευση για συνεχή μάθηση, συνεργασία και δικτύωση.

Εφαρμόζοντας αυτές τις στρατηγικές, μπορείτε να δημιουργήσετε μια υποστηρικτική ομάδα στο πλαίσιο των εργαστηρίων, όπου τα μέλη της θα αισθάνονται ότι χαίρουν εκτίμησης και σεβασμού, και ότι έχουν τη δυνατότητα να μάθουν και να αναπτυχθούν μαζί.